Występują prawie u każdego dorosłego człowieka. Zwykle są niegroźne, ale niektóre z nich mogą rozwinąć się w czerniaka złośliwego, który jest jednym z najgroźniejszych nowotworów. Zachorowalność na czerniaka stale rośnie a tylko wczesne rozpoznanie daje szansę na całkowite wyleczenie. Lekarz dermatolog badając zmiany barwnikowe ocenia czy znamię nie budzi niepokoju, czy jest podejrzane o zmianę złośliwą. Znamiona podejrzane powinno się usuwać chirurgicznie z marginesem skóry zdrowej i ocenić je histopatologicznie. Sam zabieg chirurgicznego usuwania znamienia jest bezbolesny, polega na znieczuleniu skóry zastrzykiem, wycięciu znamienia i zeszyciu brzegów. Pacjent wychodzi do domu z opatrunkiem, po 7-14 dniach zdejmuje się szwy. W miejscu wycięcia pozostaje blizna, często dyskretna lub niewidoczna.

Tylko badanie histopatologiczne - mikroskopowe daje ostateczne rozpoznanie i określa czy zmiana została usunięta w całości. Z tego względu znamion barwnikowych nie powinno się usuwać laserem, prądem-elektrokoagulacją czy zimnym azotem-krioterapią bo metody te niszczą usuwane tkanki i nie mamy 100% rozpoznania.

Wiele przypadków czerniaka można wyleczyć przez całkowite wycięcie zwłaszcza we wczesnym okresie, dlatego ważne jest wczesne wykrywanie i usuwanie takich zmian. Przesądem jest stwierdzenie, że "znamion nie wolno ruszać - wycinać".  Czerniak nie usunięty w odpowiednim momencie szybko daje przerzuty i wtedy jego leczenie jest długie i nie zawsze skuteczne.

Szczególnie powinny być kontrolowane przez dermatologa osoby o zwiększonym ryzyku rozwoju czerniaka.

Czynniki ryzyka to:

1. czerniak w wywiadzie u pacjenta lub w rodzinie
2. jasna karnacja
3. skłonność do oparzeń słonecznych
4. liczne znamiona barwnikowe
5. nietypowe znamiona barwnikowe
6. oparzenie słoneczne w wywiadzie

Jeśli znamię barwnikowe nie ma cech niepokojących, ale jest w miejscu drażnionym np. przez bieliznę, prze grzebień podczas czesania w obrębie skóry owłosionej głowy, przez maszynkę do golenia w obrębie zarostu powinno być usunięte aby w przyszłości nie przekształciło się w nowotwór.

Nie można zagwarantować, że w przyszłości ze znamienia nic złego nie powstanie, dlatego powinno się pacjenta poinformować o konieczności okresowego badania znamion przez lekarz dermatologa oraz o zasadach samokontroli.

Podczas badania znamienia należy zwrócić uwagę na następujące cechy:

- asymetrię; większość zmian nowotworowych jest asymetryczna tzn. jedna połowa znamienia różni się od drugiej, 
- brzegi znamienia w zmianach złośliwych są zwykle nieregularne, 
- kolor znamienia , niejednolity kolor z wieloma odcieniami brązu,koloru różowego i czarnego 
- wielkość zmiany szczególnie należy zwrócić uwagę na zmiany o średnicy powyżej 6 mm, 
- zmiana morfologii znamienia.

Występowanie wyżej wymienionych cech w obrębie zmiany barwnikowej nie przesądza o rozpoznaniu, ale ma zwrócić uwagę pacjenta , który powinien skonsultować się z lekarzem dermatologiem.